אלחסיני: הדיאלוג בין האסלאם והיהדות הכרחי, מסיבות רבות. במהלך העשורים האחרונים הושם דגש על חשיבות הדיאלוג הבין-דתי ועל תפקידו בשמירת השלום והביטחון והיציבות בעולם. אך חשוב לציין

 אלחסיני: הדיאלוג בין האסלאם והיהדות הכרחי, מסיבות רבות.

במהלך העשורים האחרונים הושם דגש על חשיבות הדיאלוג הבין-דתי ועל תפקידו בשמירת השלום והביטחון והיציבות בעולם. אך חשוב לציין שההתמקדות תמיד הייתה בשיח בין האסלאם והנצרות, בעוד שלדיאלוג בין האסלאם והיהדות יוחסה חשיבות משנית. זאת על אף ששני הדיאלוגים חשובים וחיוניים עבור האומה האסלאמית. העדפה של דיאלוג אחד על פני השני היא טעות, במיוחד מאחר שבשני המקרים מדובר בדת התגלות שמיימית, ולכל אחת מהן יש חשיבות ומעמד מיוחדים.

מעיון מדוקדק בשתי הדתות, האסלאם והיהדות, עולה כי שתיהן מאמינות באותו האל, ומייחסות לו אותן תכונות. גם הפעולות המיוחסות לאל הם אותן פעולות, כמו בריאת השמים והארץ. כמו כן אנו מוצאים כי שתי הדתות מגדירות באופן דומה את התחושות והרגשות הכרוכות בציוויים, בדבקות ובאחריות הדתית כלפי האל, ולכן יש בשתי הדתות כללים וחוקים מיוחדים המסדירים את כל מה שנוגע ליחסים שבין האדם לבוראו, וכן את מה שמסתעף ומשתלשל מכך, הקשור לחיי החברה ולחיי הפרט. כל זה נותן חשיבות ומעמד מיוחדים לחוק הדתי (הלכה / שריעה).  בנוסף, לשתי הדתות יש מושגים משותפים של איסורים דתיים ועונשים, ושתיהן מאמינות בנבואה של אברהם ומשה. אנו מוצאים אפוא כי זוהי קרקע משותפת אשר מקרבת בין שתי הדתות יותר משהיא מרחיקה ביניהן.

עיון בנבכי ההיסטוריה, על האירועים הגודשים אותה, כולל הצדדים המצערים והשליליים שלהם – מעלה כי יש בה גם צדדים יפים ומאירים, המדגישים את ניצחון הרצון הטוב והשיח וההבנה והחיים המשותפים בין שתי הדתות. ראוי לציין כי חכמי דת יהודיים רבים השתתפו בהפצת השפה הערבית וספרותה ומדעיה בין המאה העשירית והמאה השלוש עשרה לספה"נ, ושהדו-קיום המשותף בשלום שרר בין מוסלמים ויהודים בתקופת השלטון העות'מאני במיוחד, ולפניו בתקופה האומאיית והעבאסית באופן כללי. דברים אלה מצביעים על כך שאפשר להתגבר על מרבית הסיבות והגורמים לפירוד ולריב, ולחפש אחר מכנים משותפים ונקודות המפגש בין שני הצדדים.
אי אפשר לראות את ההיסטוריה באופן סלקטיבי, כשם שאי אפשר גם להתעלם מנקודות ועקרונות ויסודות המאחדים בין שני זרמים שונים. למעשה, אי אפשר להחשיב את המחלוקת והשונות כדבר שלילי.  נהפוך הוא, השונות והגיוון של החלקים והגורמים הדתיים והאתניים– מדגישים כשלעצמם את הפילוסופיה הבסיסית של הדתות, שבה גדולת האל ויכולתו הבלתי מוגבלת מתבטאת ביצירת הגיוון והשוני הזה, וההיתר לכל אלה להתקיים על פני שטח מוגבל בהיקפו, באופן שמעודד אותם לעיין ולהתעמק בפילוסופיה הקיומית שלהם.  

אין לתלות את אשמת אירועי הדמים והאסונות שהתרחשו במאה העשרים ביחסים שבין שתי הדתות, ואין לראות בכך אמת-מידה להתייחסות או חלון להשקפה על האירועים האלה.  יש להתעלות מעל זאת, מאחר שהאירועים האלה היו תוצאה של מקרים ומצבים פוליטיים, שבהם הערכים הדתיים מתפוגגים, ונכנסים במקומם תאוות ונטיות ותגובות רגשיות.  חשוב שהשיח בין האסלאם והיהדות יעמוד על קרקע איתנה ומציאותית, ושמגמות ומבנים פוליטיים הבנויים על סכסוכים וצרות ראייה, לא יתאפשר להם להשתלט על השיח.

 
הדיאלוג בין האסלאם והיהדות הכרחי, מסיבות רבות. ההתפתחויות והמצבים החדשים, במיוחד באזור המזרח התיכון, קוראים לאנשי הדת משתי הדתות לעשות את כל מה שביכולתם כדי להכשיר את הקרקע המתאימה לשיח בין-דתי אשר יעשיר את הדיאלוג האנושי בין שתי הדתות האלה, יפרה אותו ויעניק לו כלים אשר ישרתו את עקרונות הטוב והצדק והאחווה האנושית.

 
חכם הדת [עלאמה] מוחמד עלי אל-חסיני

מזכ"ל המועצה האסלאמית הערבית בלבנון

الحسيني :الحوار الاسلامي ـ اليهودي ضرورة لأکثر من إعتبار

طوال العقود الماضية، تم التأکيد و التشديد على مسألة الحوار بين الاديان و ضرورة و أهمية ذلك في المحافظة على السلام و الامن و الاستقرار في العالم، لکن من المهم أن نشير هنا أن التأکيد کان دائما ينصب على الحوار الاسلامي ـ المسيحي، مع إيلاء أهمية جانبية للحوار الاسلامي ـ اليهودي، رغم ان الحوارين هامين و حيويين بالنسبة للأمة الاسلامية، لکن من الخطأ تفضيل أحدهما على الآخر خصوصا وان کليهما دينان سماويان ولکل منهما أهميته و إعتباراته الخاصة.

من خلال التمحيص و التدقيق في الديانتين الاسلامية و اليهودية، نجد ان کليهما يؤمنان بنفس الرب و ينسبان له صفات مشترکة مثلما ان الافعال المنسوبة إليه هي ذاتهما دونما تغيير کخالق للسموات و الارض، کما نجد بأن الديانتين تشترکان في تحديد مشاعر و أحساسيس الواجب و الالتزام و المسؤولية الدينية تجاه الرب، ولذلك فإن هناك سننا و قوانين محددة تتحکم في العلاقة مابين البشر و خالقهم في الديانتين و مايتفرع عن ذلك على مايتعلق بدور العدل في الحياة الاجتماعية و في حياة الفرد ذاته بما يضع للقضاء من أهمية و مکانة خاصة، هذا ناهيك عن أن الديانتين تشترکان في مفاهيم التحريم و الحدود الشرعية، ويؤمن کلهما بنبوة ابراهيم وموسى، ومن هنا، فإننا نجد أن هذه الارضية جامعة تسمح بالتقارب أکثر مما تتيح التباعد و التنافر بين الديانتين.
من خلال العودة للتأريخ و منعطفاته و الاحداث و المتغيرات التي حفلت به، مع کل منغصاتها و سلبياتها، فإنه کان هنالك أيضا جوانب مشرقة و ناصعة منها تؤکد على إنتصار إرادة الخير و الحوار و التفاهم و التعايش السلمي بين الديانتين، بل ومن المفيد هنا الاشارة الى أن الکثير من رجال الدين اليهود قد ساهموا بنشر اللغة العربية و علومها و آدابها خلال الفترة المحصورة بين 900 الى 1200 ميلادية، کما ان التعايش السلمي الذي کان سائدا بين المسلمين و اليهود في عهد الدولة العثمانية بصورة خاصة، وقبلها العباسية و الاموية بصورة عامة، تؤکد بأنه بالامکان تجاوز الکثير من اسباب و عوامل الفرقة و الاختلاف و البحث في القواسم المشترکة و نقاط الالتقاء بين الجانبين.
لايمکن التعامل بصورة إنتقائية مع التأريخ مثلما لايمکن أيضا تجاهل النقاط و الاسس و الرکائز التي تجمع بين إتجاهين مختلفين، والحقيقة لايمکن أن نعتبر الاختلاف بصورة عامة على انه حالة سلبية، بل ان التنوع و تباين الاطياف و المکونات الدينية و العرقية هي بحد ذاتها تأکيد على فلسفة الاديان الاساسية في عظمة و قدرة الله المطلقة في خلق کل هذا التنوع و الاختلاف و السماح لهم بالعيش على مساحات و مناطق محددة بما يدعوهم للتأمل و التمعن في فلسفة الوجود و الکينونة، وان ماجرى خلال القرن العشرين من أحداث دموية و مأساوية ليس من المستحسن سحبها على العلاقة بين الديانتين و جعلها معيارا للتعامل و المقايسة، بل يجب تجاوز ذلك لأنها کانت إنعکاسا لحالات سياسية حيث تتلاشى و تنعدم القيم الدينية في مثل هذه الحالات و تقفز مکانها الاهواء و الامزجة و الميول و الانفعالات النفسية، ومن المهم أن يکون للحوار بين الديانتين الاسلامية و اليهودية السيادة على أرض الواقع و عدم السماح للاتجاهات و السياقات السياسية المبنية اساسا على النزعات و الرؤى الضيقةأن تکون لها الغلبة.

الحوار الاسلامي ـ اليهودي ضروري لأکثر من إعتبار، لأن تطورات و مستجدات الامور و الاوضاع في منطقة الشرق الاوسط بصورة خاصة، تدعو و تحث لکي يبذل علماء الدين من الديانتين مافي وسعهم من أجل إيجاد أرضية مناسبة لحوار إيجابي يغني العلاقة الانسانية بين الديانتين و يثريها و يدفعها بسياقات تخدم مبادئ الخير و الحق و الاخوة الانسانية.

العلامة السيد محمد علي الحسيني.
الأمين العام للمجلس الإسلامي العربي في لبنان.